Startup công nghệ y tế đang dần thuyết phục và chinh phục thành công khách hàng trong nước sau những nỗ lực đánh được đánh giá cao. Thông qua các phương pháp truyền thông sáng tạo, thói quen nhận tư vấn online ngày 1 phổ biến.
Đa phần các startup công nghệ y tế (healthtech, medtech) tại Việt Nam đi từ lĩnh vực công nghệ. Để phát triển ứng dụng y tế, họ thường không hình dung trước được những khó khăn khi bước chân vào lĩnh vực đặc thù này.
Cách đây vài năm có rất nhiều startup công nghệ y tế, thường bắt đầu bằng việc kết nối người dùng – bệnh nhân với các chuyên gia y tế, bác sĩ và phòng khám/bệnh viện. Tuy nhiên những cái tên còn sống sót đến thời điểm này thực sự không nhiều. Nguyên nhân vì họ không vượt qua được những khó khăn đặc thù của lĩnh vực này.
Startup công nghệ y tế gặp khó khăn về kiến thức chuyên môn
Khó khăn đầu tiên và phổ biến nhất là thiếu kiến thức chuyên môn y tế. Vì đa phần các đi từ nền tảng công nghệ nên không có thế mạnh về khám chữa bệnh. Năng lực của họ chưa đủ để vận hành một phòng khám/bệnh viện nên chỉ dừng lại ở việc kết nối người cần dịch vụ y tế và người cung cấp dịch vụ y tế. Hơn nữa, chi phí để tự xây dựng phòng khám/bệnh viện thường rất cao, ít startup nào có đủ ngân sách cho việc này.
Chính trở ngại ban đầu là không có nền tảng phòng khám/bệnh viện đã dẫn đến khó khăn thứ hai: startup ứng dụng y tế không thể chủ động được chất lượng dịch vụ mà bị phụ thuộc vào các bên cung cấp dịch vụ y tế. Thực tế dù các ứng dụng y tế hỗ trợ người dùng rất tốt về công nghệ, nhưng khi bệnh nhân đến phòng khám/bệnh viện và đánh giá chất lượng dịch vụ ở đó không tốt, thì chính các ứng dụng y tế mới phải đối diện với rủi ro mất người dùng.
Do đó, giữ chân người dùng là một thách thức lớn của các startup ứng dụng y tế. Sau thời gian hoạt động online, các công ty thường chuyển qua mô hình offline. Và xu hướng chung là những khách hàng từ app y tế chuyển thành bệnh nhân – khách hàng của các phòng khám/bệnh viện. Nghĩa là, khi đã tiếp cận được dịch vụ y tế tốt, người dùng sẽ đến trực tiếp phòng khám/bệnh viện và không quay trở lại.
Thói quen người dùng ảnh hưởng startup công nghệ y tế
Thói quen người dùng là một trong những bài toán nan giải. Nhất là người dân Việt Nam chưa có thói quen khám bệnh chủ động và định kỳ, tầm soát bệnh tật mà chỉ trực tiếp đến bệnh viện điều trị khi có vấn đề về sức khỏe. Khi phát triển một mô hình app y tế, các startup phải xác định rằng rất khó thay đổi thói quen này của người dùng. Quá trình “educate” thị trường cần khoảng 5-10 năm chứ không phải 1-2 năm.
Song song đó, việc chuyển đổi thói quen người dùng từ sử dụng dịch vụ tư vấn miễn phí sang có phí cũng là chặng đường khá dài. Trong khi nguồn thu của app y tế đa phần phụ thuộc người dùng, xu hướng sử dụng dịch vụ tư vấn khám chữa bệnh miễn phí trên hệ thống khiến startup đối diện với khó khăn do không đủ kinh phí chi trả cho đội ngũ bác sĩ, chuyên gia y tế và các giải pháp kết nối.
Ngân sách hạn chế, quá trình phát triển cần nhiều thời gian càng khiến các startup gặp khó khăn thường trực về giữ chân nhân sự. Lĩnh vực công nghệ hiện nay lại nhận được nhiều sự quan tâm từ các nhà đầu tư nước ngoài nên nhân tài công nghệ càng được săn đón. Nhiều công ty sẵn sàng chi mức lương 1.000-4.000 USD/tháng để chiêu mộ người tài, đặc biệt là khi nhân sự về công nghệ y tế lại khan hiếm. Một khi “bộ máy” startup mất đi một mắt xích nhân sự, việc đào tạo người mới thay thế phải tiêu tốn rất nhiều thời gian.
Khó khăn bủa vây, vậy hướng đi nào cho các startup công nghệ y tế?
Để thay đổi thói quen người dùng, nhiều hình thức tận dụng sự phát triển của công nghệ được thực hiện nhằm mục tiêu giúp người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ y tế hơn. Ví dụ, giai đoạn 2016-2017, hình thức livestream bắt đầu được áp dụng trong lĩnh vực tư vấn y tế. Nhiều công ty công nghệ y tế tổ chức các hoạt động này trung bình 1-2 lần/tháng.
Tâm lý phổ biến của bệnh nhân là gần như tin tưởng tuyệt đối vào bác sĩ, nên khi các bác sĩ tham gia chương trình tư vấn, trao đổi trực tuyến, ngày càng nhiều người dùng tiếp cận với hình thức này. Quá trình “training” liên tục như vậy nếu diễn ra trong một thời gian đủ dài, nhờ có thêm nhiều kiến thức y tế, người dùng sẽ bắt đầu hình thành thói quen mới là chuyển từ thụ động sang chủ động trong tiếp cận các dịch vụ y tế.
Nhờ ngày càng có nhiều lựa chọn, người dùng Việt Nam đã bắt đầu chủ động hơn trong tiếp cận lĩnh vực y tế. Đơn cử, ở những khu vực dân trí cao như TP.HCM, người dân đã bắt đầu quen với việc khám sức khỏe định kỳ và lựa chọn các dịch vụ y tế tốt cho mình. Các nhà quản lý phát hành app sức khỏe và truyền thông hướng người dùng đến việc chủ động chăm sóc sức khỏe, phòng bệnh hơn chữa bệnh.
“Hiện tại, các startup app y tế có tiềm năng phát triển tốt, vì thói quen người dùng đã bắt đầu thay đổi. Nếu các startup đi đúng hướng, kết hợp với các phòng khám/bệnh viện và đảm bảo được chất lượng dịch vụ thì người dùng sẽ gắn kết với app y tế đó, phòng khám/bệnh viện đó để chăm sóc sức khỏe chủ động cho bản thân và gia đình”.
Bên cạnh việc thay đổi thói quen người dùng, để phát triển đường dài, hướng đi phù hợp nhất cho các startup công nghệ y tế hiện tại là buộc phải kết hợp với các bác sĩ và chuyên gia trong lĩnh vực y tế. Chính giới bác sĩ ngoài kinh nghiệm chuyên môn còn là người hiểu tâm lý bệnh nhân nhất. Nhờ đó, họ có thể tư vấn cho startup cách hoàn thiện quy trình để phát triển hệ thống, giúp tối ưu thời gian và chi phí, vì việc thay đổi, chỉnh sửa một quy trình hay một hệ thống thường tốn rất nhiều thời gian.
Đặc biệt, các startup công nghệ y tế cần có nền tảng phòng khám/bệnh viện ở bên dưới. Nếu chỉ dừng lại ở việc kết nối người dùng với bên cung cấp dịch vụ y tế thì chưa đủ đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh. Họ phải có cơ sở khám chữa bệnh, chăm sóc khách hàng và tiếp tục hỗ trợ người dùng về sau.
Về lâu dài, không những app y tế cần phòng khám/bệnh viện mà ngay cả phòng khám/bệnh viện cũng cần app y tế. Vì nhiều phòng khám/bệnh viện đã có sẵn bệnh nhân – khách hàng đang có nhu cầu áp dụng công nghệ để tối ưu hóa chi phí và hỗ trợ chăm sóc khách hàng tốt hơn. Việc hợp tác này vừa có lợi cho các phòng khám/bệnh viện lẫn các công ty phát triển app y tế.
(*) Đỗ Sơn Hà hiện là giám đốc marketing hệ thống y khoa Diamond, đồng sáng lập Unu Digital.
Theo forbesvietnam.com